Polskie początki i działalność misyjna w Afryce
Wiele na to wskazuje, że pierwszym Sercaninem, który postawił stopę na polskiej ziemi był nie kto inny jak ks. Leon Dehon - sam założyciel Zgromadzenia Księży Sercanów, który zatrzymał się w Warszawie wracając z wyprawy do Finlandii i Rosji w 1907 r.
Natomiast pierwszy Polak w Zgromadzeniu pojawił się znacznie wcześniej, bo już w 1896 roku. Był nim ks. Franciszek Szymański, który po święceniach kapłańskich w 1902 roku wyjechał na misję do Brazylii. Drugim Polakiem wśród Sercanów był br. Kazimierz Zjeżdrzałka, który wstąpił do Zgromadzenia w 1908 roku. Po zakończeniu nowicjatu w Holandii i przygotowaniu misyjnym wyjechał do Konga Belgijskiego (obecnie Demokratyczna Republika Konga). Wkrótce jednak wrócił do Europy by podjąć się kolejnej ważnej misji. Odpowiadając na wezwanie ks. Dehona, który szukał chętnych do wyjazdu na misje do Kamerunu, ponownie wyjechał do Afryki.
Trzeba również wspomnieć o dwóch polskich Sercanach, którzy towarzyszyli w ostatniej drodze ks. Dehonowi służąc mu i wspierając swoją obecnością. Pierwszym z nich był
ks. Władysław Majka, który 4 sierpnia 1925 roku posługiwał ks. Dehonowi w trakcie ostatniej mszy św.. Wspomniany ks. Władysław wraz z ks. Ignacym Stoszką w dniu 12 sierpnia 1925 r. byli obecni przy śmierci Czcigodnego Sługi Bożego o. Dehona.
Posługa duszpasterska w Helsińskiej parafii – misja w Finlandii
W 1907 roku ks. Dehon odwiedził Finlandię - w tym Helsinki, gdzie księża Sercanie mieli zacząć prowadzić działalność duszpasterską. Helsińska parafia była dość specyficzna, ponieważ w głównej mierze składała się z Włochów i Polaków. Ci drudzy to byli głównie żołnierze rosyjskiego garnizonu pochodzący z ziem zaboru, którzy zostali siłą wcieleni do armii carskiej. Była to najliczniejsza, ale także najbiedniejsza grupa wiernych w parafii. Chcąc odpowiedzieć na ich potrzeby duchowe ks. Dehon wysłał do Polski dwóch Holendrów, którzy po opanowaniu języka polskiego mieli podjąć się duszpasterstwa w Helsinkach. Ich pobyt był też doskonałą okazją, aby szerzyć charyzmat Sercanów nad Wisłą. Stało się tak dosłownie, bo zamieszkali w Krakowie przy ul. Jabłonowskich u ks. Mateusza Jeża, ówczesnego krakowskiego katechety.
Osoba ks. Mateusza wniosła bardzo duży wkład w początki polskiej prowincji. To dzięki jego pracy katechetyczno-wychowawczej i osobistemu zaangażowaniu na rzecz powołań, 4 młodych kandydatów na Sercanów po półrocznym przygotowaniu językowym wyjechało do Belgii na studia.
Działalność na rzecz powołań i rozwój pracy misyjnej
Za przyczyną ks. Mateusza Jeża do Belgii wyjechało 9 młodych ludzi. Trudności z językiem, tęsknota za ojczyzną oraz trudne warunki bytowe sprawiły, że kapłanem został tylko jeden - ks. Kazimierz Wiecheć, który przyjął święcenia 25 lipca 1920 roku i rozpoczął pracę we Włoszech. Jeżdżąc co roku na wakacje do Polski prowadził intensywną akcję rekrutacyjną na rzecz powołań, co wkrótce przyniosło obfite owoce. W ciągu kolejnych 8 lat wyjechało łącznie 24 kandydatów, z czego 12 wytrwało do święceń kapłańskich.
W poszukiwaniu Domu nad Wisłą - Początki tworzenia polskiej prowincji
31 marca 1928 roku ks. Kazimierz Wiecheć po kilkuletniej pracy we Włoszech na stałe wrócił do ojczyzny, gdzie czekała go ważna misja tworzenia nowej prowincji.
Rozpoczęło się intensywne poszukiwanie miejsca gdzie Zgromadzenie mogłoby się zakorzenić. Brano pod uwagę kilka lokalizacji w różnych miastach, natomiast ostatecznie wybór padł na Płaszów w Krakowie. Na początku wynajęty został dom przy ul. Koszykarskiej, następnie rozpoczęto budowę Domu Macierzystego przy ul. Saskiej. Po czasie intensywnej pracy, jesienią 1931 roku poświęcono kościół i klasztor gdzie wkrótce otworzono pierwsze niższe seminarium duchowne. W roku otwarcia zgłosiło się już 50 kandydatów. Wkrótce abp Adam Sapieha powołał pierwszą sercańską parafię NSPJ.
Były to dopiero pierwsze kroki w kierunku utworzenia polskiej prowincji. Kolejnym wyzwaniem było powołanie domu formacyjnego - nowicjatu. Powstał on w Felsztynie (obecnie Skeliwka w obwodzie lwowskim, na Ukrainie). W trakcie II wojny światowej nowicjat został przeniesiony do wsi Stadniki, a seminarzystów ściągnięto do Krakowa. Klerycy - w tym późniejszy kardynał, Stanisław Nagy - uczyli się w domu, natomiast na wykłady udawali się do Franciszkanów - Reformatów. Po wojnie, 10 stycznia 1947 roku została erygowana Polska Prowincja Księży Sercanów, której prowincjałem został ks. Michał Wietecha. Tworzyło ją wówczas 36 zakonników, w tym 22 księży, 12 seminarzystów i 2 braci. 14 sierpnia 1948 roku Dom Nowicjatu został oficjalnie przeniesiony do Stadnik
Burzliwe czasy komunizmu
W 1954 roku znowu doszło do przenosin - władze komunistyczne zlikwidowały dom nowicjatu w Stadnikach, wobec czego wszyscy musieli przenieść się do Krakowa Płaszowa. Tymczasem bracia-studenci, którzy do tej pory uczęszczali na wykłady do seminarium Franciszkanów-Reformatów, od 1949 roku rozpoczęli studia w Wyższym Seminarium Duchownym
w Tarnowie, mieszkając przy ul. Rogoyskiego. Ostatecznie, w wyniku działania władz komunistycznych, w lutym 1960 roku na nowo odzyskano budynek w Stadnikach i powstało tam Wyższe Seminarium Misyjnego.
Sercanie dzisiaj i ich działalność
W dniu dzisiejszym Polska Prowincja Księży Sercanów liczy blisko 250 zakonników, którzy prowadzą 16 parafii w Polsce oraz pracują na misjach w różnych zakątkach świata: Demokratycznej Republice Konga, Republice Południowej Afryki, Indonezji, Indiach, Kamerunie, Filipinach, Albanii, Finlandii, Szwajcarii, Niemczech, Austrii, Chorwacji, Słowacji, Francji, Włoch, USA, Ukrainy, Białorusi oraz Mołdawii. Działalność Sercanów jest niezwykle bogata i różnorodna. Pracują na uczelniach, prowadzą nie tylko parafie, misje i rekolekcje, ale również Wydawnictwo Dehon, Fundację Profeto, Duszpasterstwo Przedsiębiorców i Pracodawców TALENT, Centrum Zdrowia Rodziny w ramach którego prowadzone jest duszpasterstwo narzeczonych i małżeństw, a także Hotel Domus Mater i hostel Biały Dom. Wśród najbardziej znanych Sercanów warto wymienić hierarchów: śp. Stanisława kardynała Nagy’ego, bpa Józefa Wróbla biskupa Helsinek, aktualnie biskupa pomocniczego archidiecezji lubelskiej oraz bpa Adama Musiałka, ordynariusz diecezji De Aar w RPA.
